1. Yönetim Planı Nedir?

Yönetim Planı apartmanların, sitelerin işleyişini, düzenini sağlar; Kat Mülkiyeti Kanunu’nda da açıkça vurgulandığı üzere bir sözleşme niteliğindedir ve bu sözleşme tüm kat malikleri için bağlayıcıdır. Yönetim Planı’nda yer alan hususlar kanuna aykırı olmamak koşuluyla olduğu gibi uygulanır. Yönetim Planı’nda değinilmeyen hususlar, bırakılan boşluklar ise KMK ya da ilgili sair mevzuattan yararlanılarak doldurulur.

Madde 28–Yönetim planı yönetim tarzını, kullanma maksat ve şeklini yönetici ve denetçilerin alacakları ücreti ve yönetime ait diğer hususları düzenler. Yönetim planı, bütün kat maliklerini bağlıyan bir sözleşme hükmündedir.

2. Yönetim Planında Düzenleme Yoksa;

Yönetim planlarında her zaman “evcil hayvan” bakılmasına ilişkin bir düzenleme bulunmayabilir. Bu hallerde bazı belli başlı kurallara uyulmak suretiyle bağımsız bölümlerde evcil hayvan beslenmesi önünde bir engel yoktur. Bu kurallar apartman sakinlerine rahatsızlık vermemek, diğer sakinlerin haklarını ihlal etmemek vb. yükümlülükler olarak Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 18. Maddesinde düzenlenmiştir;

Madde 18–Kat malikleri gerek bağımsız bölümlerini gerek eklentileri ve ortak yerleri kullanırken doğruluk kaidelerine uymak, özellikle birbirini rahatsız etmemek, birbirinin haklarını çiğnememek ve yönetim planı hükümlerine uymakla, karşılıklı olarak yükümlüdürler.

Bu hususta dayanak oluştrabilecek bir hüküm de Türk Borçlar Kanunu’nun 737. maddesinde yer almaktadır;

Madde 737-Herkes, taşınmaz mülkiyetinden doğan yetkileri kullanırken ve özellikle işletme faaliyetini sürdürürken, komşularını olumsuz şekilde etkileyecek taşkınlıktan kaçınmakla yükümlüdür.

Özellikle, taşınmazın durumuna, niteliğine ve yerel âdete göre komşular arasında hoş görülebilecek dereceyi aşan duman, buğu, kurum, toz, koku çıkartarak, gürültü veya sarsıntı yaparak rahatsızlık vermek yasaktır.

Görüldüğü üzere hayvan sahiplerinin ya da hayvan besleyenlerin, hayvanların çevre kirliliğine sebebiyet vermemeleri için buna dair gerekli tedbirleri almaları gerekmekle birlikte hayvanlardan diğer insanlara gelebilecek zararları da önleyici birtakım tedbirler almaları gerekmektedir. Aksi halde ortak alanlarda hayvan besleyenler aleyhine, ilgili diğer kat malikleri, kendilerine rahatsızlık verildiği iddiasıyla mahkemeye başvurabilecektir. Böyle bir başvuru durumunda mahkemece söz konusu “rahatsızlığın” derecesi araştırılır ve nihayetinde kanunda yer alan “rahatsızlık vermemek” yükümlülüğünü ihlal eder boyutlara ulaşıp ulaşmadığı incelenir. Kimseye herhangi bir rahatsızlık verilmediği durumda ya da söz konusu rahatsızlığın derecesinin önem arz etmediği hallerde apartman/site bahçesinde, ortak alanlarda hayvan bakılması ve beslenmesi engellenemeyecektir.

3. Yönetim Planında Yasaklanmışsa;

Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi yönetim planı tüm kat malikleri için bağlayıcı bir sözleşme niteliğindedir. Yönetim planında bağımsız alanlarda evcil hayvanların bakılması açıkça yasaklanmış ise yapılan yargılamalarda genellikle yönetim planının bağlayıcılığı gereği evcil hayvanın çevreye rahatsızlık verip vermediği hususu dikkate alınmaksızın, bağımsız bölümlerde evcil hayvanın bakılması yasak kabul edilir.

Her ne kadar yönetim planında böyle bir yasaklama olsa dahi, ilgili kat maliklerince açılacak olan bir davada, yönetim planının hukuksal niteliği ve söz konusu yasaklamanın hukuka uygunluğu yargılama içinde hâkim tarafından incelenmelidir. Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi, hayvanların temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen temel bir metin olması sebebiyle, hüküm oluştururlurken hâkim tarafından dikkate alınmalıdır. Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi, Hayvanları Koruma Kanunu ve Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi ile hayvanlar hak sahibi varlıklar olarak kabul edilmekle birlikte Anayasa 90/5 maddesinin de göz önünde bulundurulmasıyla ortak alanlarda hayvan bakılmasının kat maliklerine rahatsızlık verip vermediğinin incelenmesi; bir rahatsızlık verilmiyor olması durumunda hayvanın kişilik hakkını ihlal eder yönde düzenlenen yönetim planlarının ilgili hükümlerinin geçersiz kabul edilmesi gerekmektedir. Bu düzenlemeler Türk Borçlar Kanunu’nun 27. maddesi gereği hükümsüz kabul edilmelidir;

Madde 27-Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür. Sözleşmenin içerdiği hükümlerden bir kısmının hükümsüz olması, diğerlerinin geçerliliğini etkilemez. Ancak, bu hükümler olmaksızın sözleşmenin yapılmayacağı açıkça anlaşılırsa, sözleşmenin tamamı kesin olarak hükümsüz olur.

Tüm bu açıkladığımız sebeplerle kanaatimizce yönetim planıyla apartman/site bahçesinde evcil hayvan bakılmasının yasaklanması kesin hüküm niteliği taşımamaktadır. Yönetim planında yer verilen bu hükme riayet etmek istemeyen kat malikleri bu düzenlemeden bahisle dava açabilirler. Açılan davada hâkim, ortak alanda hayvan beslenmesinin ya da bakılmasının diğer kat maliklerini rahatsız edip etmediğine ev hayvanın üstün yararının olup olmadığına bakarak mevcut sorunu çözme yoluna gitmelidir. Bu husuta İstanbul Anadolu 12. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 2012/542 E. 2013/432 K. Sayılı 29.03.2013 tarihli kararı emsal teşkil etmektedir. İlgili karar şu şekildedir;

“Olay: Yönetim planında taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenemeyeceğine ilişkin hüküm bulunan bir taşınmazın kat maliklerinden birinin beslediği hayvanın tahliyesi talep edilmiştir.

Karar: Talebin reddine karar verilmiştir.

Gerekçeler: Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne, Hayvanları Koruma Kanunu’na, Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’ne göre, hayvan hak sahibi bir varlıkolduğu için, Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, bütün kat maliklerini bağlayan bir sözleşme niteliğinde olan yönetim planı, hayvanın haklarını ihlal edemez. Yönetim planında hayvanın haklarını ihlal eden maddeler bulunduğu takdirde, bu maddeler, Borçlar Kanunu madde 27’ye göre, mutlak butlanla sakattır. Somut olayda da çevresine herhangi bir rahatsızlık vermemesine rağmen, sadece yönetim planı uyarınca, hayvanın evden uzaklaştırılması, hayvanın haklarına aykırılık teşkil etmektedir.

Evden uzaklaştırılan hayvanın ölüme terk edilmeyeceği, barınağa götürüleceği söylenebilir. Ancak, bu söylem, bir insanın evi ile cezaevi koşullarının aynı olduğu söylemi ile eşdeğerdir. Yönetim planında böyle bir düzenlemeye yer verilmesi, hayvan hakları konusundaki ulusal düzenlemelere ve uluslararası sözleşmelere göre, kanunun emredici hükümlerine ve ahlaka aykırıdır. Bütün kat maliklerini bağlayan bir sözleşme hükmündeki yönetim planında yer alan bu şekilde bir düzenleme, taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenmesini istemeyen kat malikleri ile isteyen kat malikleri arasındaki dengeyi sağlamadığı, istemeyen gruba hayvanın çevresine rahatsızlık verip vermemesine bakılmaksızın isteyen gruba zorluk çıkarma konusunda keyfi bir güç verdiği için, Borçlar Kanunu’nda düzenlenen genel işlem koşulu niteliğindedir ve bu sebeple hükümsüz sayılmalıdır. Kat Mülkiyeti Kanunu, Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi, Hayvanları Koruma Kanunu, Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği karşısında genel kanun niteliğindedir ve özel kanunların bulunduğu durumlarda, genel kanun uygulanmaz. Çevresine rahatsızlık vermeyen bir hayvanın, sadece yönetim planı uyarınca evden uzaklaştırılması, hakkın kötüye kullanılması teşkil etmektedir.”

4. Hayvanları Koruma Kanunu Çerçevesinde Konunun Değerlendirilmesi

Hayvanları Koruma Kanunu’ndaki düzenlemeye göre bir hayvanın veya hayvan topluluğunun doğal olarak yaşadığı yere yaşama ortamı denilir. Bununla birlikte apartman ve site bahçeleri de hayvanların yaşama ortamlarıdır. Bulundukları her yer özel veya genel mülkiyet ayrımına tabi tutulmadan hayvanların yaşam alanları sayılır. Yine aynı kanunda “Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir. Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır. Hiçbir maddî kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insanî ve vicdanî sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır.” şeklinde hüküm bulunmaktadır.

İlgili mevzuat ve hükümlerden anlaşılacağı üzere sokak hayvanlarının bakım ve gözetimi hayvanseverlere bırakılmış olup bu bakım ve gözetim hayvanların bulunduğu her yerde mümkündür. Ortak alanlarda bunun haksız yere engellenmeye çalışılması Hayvanları Koruma Kanunu, 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu Uygulama Yönetmeliği ve sair mevzuat uyarınca mümkün değildir. Aslen bizim yaşam alanlarımız, hayvanların yaşam alanı üzerine kurulmuştur.

Kişilerin hiçbir maddi kazanç amacı gütmeyerek sokak hayvanları için sağlamış olduğu bakım/gözetim ve besleme faaliyetleri insani görev çerçevesinden ziyade kanuni bir hak ve görev olarak yetkisini yasalardan almaktadır. Hayvanlar, doğal yaşam alanları olarak kabul edilen apartman ve site bahçelerinden alınamaz, uzaklaştırılamaz. Bunlara engel olunması yasaya aykırılık teşkil edecektir. Bu kurallara uyulmaması halinde, ilgililer hakkında idari para cezası uygulanması amacıyla Valilik ve Belediye başta olmak üzere Orman Su İşleri Bölge ve Şube Müdürlüklerine başvuruda bulunulabilir.

5. Yargıtay Kararları Işığında Ortak Alanlarda Kedi Köpek Evcil Hayvan Beslenmesi

Yönetim planıyla ortak alanlarda hayvan bakılmasına yasaklama getirilmesi hususunda Yargıtay kararlarında sabit bir görüş olmamakla birlikte çeşitli kararlar yeralmaktadır;

Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 2018/6520 E., 2019/216 K. Sayılı, 17.01.2019 tarihli kararı

“Bu kapsamda; yönetim planında köpek beslemeyi yasaklayıcı bir hüküm bulunmadığı anlaşılmakla mahkemece her ne kadar kat malikleri kurulu toplantısında köpek beslenmesine yönelik şikayetler olduğu ve bunun rahatsızlık verdiğinin ispatlandığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de; öncelikle köpeğin diğer bağımsız bölüm maliklerine rahatsızlık verdiğine ilişkin varsa taraf delilleri toplanıp keşif yapılarak somut verilere (köpeğin cinsi,etrafa rahatsızlık verip vermediği, saldırgan olup olmadığı, yarattığı gürültü seviyesi vs hususların belirlenmesi) ulaşılması, tanık ifadelerine başvurulması, davacıya delillerini sunması konusunda kesin süre verilmesi, bu suretle usulüne uygun araştırma yapılarak sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken, eksik inceleme ve yetersiz araştırma ile davanın kabulüne karar verilmiş olması bozmayı gerektirmiştir.”

Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 2017/2190 E., 2018/6103 K. Sayılı, 01.10.2018 tarihli kararı

“Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; davalının anataşınmazda kat maliki olduğu, anataşınmazın yönetim planında diğer bağımsız bölüm maliklerini rahatsız etmemek koşulu ile bağımsız bölümlerde köpek beslenmesini engelleyen bir hüküm de bulunmadığı anlaşılmaktadır. Davanın yasal dayanağını oluşturan Kat Mülkiyeti Kanununun18. Maddesi hükmüne göre kat malikleri gerek bağımsız bölümlerini gerek eklenti ve ortak yerleri kullanırken doğruluk kurallarına uymak, özellikle birbirlerini rahatsız etmemek, birbirinin haklarını çiğnememek ve yönetim planı hükümlerine uymakla karşılıklı olarak yükümlüdürler. Buna göre dava dilekçesinde Kat Mülkiyeti Kanununun 18. maddesi gereğince köpeğin bağımsız bölümden uzaklaştırılmasının talep edildiği ve yönetim planında da hayvan beslemeyi yasaklayıcı bir hüküm de bulunmadığı anlaşılmakla mahkemece her ne kadar kat malikleri kurulu toplantısında 2017/2190 - 2018/6103 köpek beslenmesine yönelik şikayetler olduğu ve bunun rahatsızlık verdiğini ispatladığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de öncelikle köpeğin diğer bağımsız bölüm maliklerine rahatsızlık verdiğine ilişkin varsa taraf delilleri toplanıp gerektiğinde keşif yapılmak ve tanık ifadelerine başvurulmak suretiyle bu konuda bilirkişi incelemesi yaptırılarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yetersiz araştırma ile davanın kabulüne karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.”

Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi’nin 2019/142 E., 2019/682 K. Sayılı 29.04.2019 tarihli kararı

“Somut olayda; davacı tarafından dosyaya sunulan ve kat maliklerinin imzalarını içeren dilekçe, evden uzaklaştırılması istenen hayvanın rahatsızlık verdiğinin tek başına delili olamaz. Mahkemece mahallinde keşif yapılarak ve tarafların tanıkları dinlenip tüm deliller toplanarak hayvanın diğer kat maliklerine zarar verip vermediği tespit edilmelidir… Davada yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulduğundan ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın dairemiz kararında açıklanan kaldırma gerekçelerine göre yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye gönderilmesine karar vermek gerekmiştir.”

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu;’nun 1981/6-499 E., 1982/334. 1981/5-780 E., 1982/131 K. Sayılı, 19.2.1982 tarihli kararı

“Yönetim Plânında, kat sahiplerinin kendi bağımsız bölümlerinde kedi, köpek gibi hayvan beslemeleri açıkça yasak edilmiş olan hallerde, bütün kat sahipleri bu yasak hükmüne uymak zorundadırlar.”

Yargıtay 18. Hukuk Dairesi’nin 2013/16329 E., 2014/71 K. Sayılı, 13.01.2014 tarihli kararı

“Dosyadaki bilgi ve belgelerden, kat mülkiyetli anataşınmazın tapu kütüğünde tescilli olan yönetim planının 45/e maddesinde “Kat malikleri kendi bağımsız bölüm ve eklentileri ile toplu yapı ortak alanlarında ve villa kullanım alanlarında tavuk, koyun, keçi vs. kümes ve ahır hayvanları besleyemezler. Yüksek katlı binalarda kedi, köpek gibi evcil hayvanlar beslenemez.” hükmünün bulunduğu ve yönetim planının ilgili bu maddesi uyarınca köpek beslenmesinin yasaklanmış olduğu dikkate alınarak davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçelerle davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.”

Yargıtay 18. Hukuk Dairesi’nin 1992/13261 E., 1993/1653 K. Sayılı kararı

“Dava konusu olayda yönetim planının 5.maddesi ile kat maliklerinin kendi bölümlerinde (...kedi, köpek, tavuk gibi hayvanları…) beslemeleri açıkça men edilmiş bulunması itibarı ile 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun yukarıda değinilen 28. maddesi hükmüne göre davalı ile diğer bütün kat malikleinin söz konusu maddenin açık hükmü karşısında bu men hükmüne aynen uymak zorunluluğu altında bulunduklarının kabulü gerekir.”